Οικονομολόγοι, αναλυτές, ξένοι επενδυτικοί οίκοι, ο ξένος Τύπος αλλά και αξιωματούχοι ξένων κυβερνήσεων, όπως και στελέχη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, έχουν αρχίσει το τελευταίο διάστημα να σχολιάζουν δημοσίως το σενάρια περί διάσπασης της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης.Όλοι, ορμώμενοι από τη δημοσιονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Ελλάδα, η οποία έχει -καταφέρει να- δώσει αφορμή για να περάσουν τα σενάρια αυτά από τη σφαίρα της φαντασίας ή έστω από το θεωρητικό επίπεδο σε μία βάση πιθανολογίας.
Σε ομιλία του προς το εμπορικό επιμελητήριο της Ισλανδίας στις 13 Φεβρουαρίου του 2008, ο επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Jurgen Stark, σημείωνε μεταξύ άλλων, αναφορικά με την υιοθέτηση του κοινού νομίσματος, ότι για τη εύρυθμη λειτουργία μίας νομισματικής ένωσης ο πολιτικός συντονισμός δεν επαρκεί. Απαιτείται η τήρηση συγκεκριμένων οικονομιών κριτηρίων:
«Γενικά μία νομισματική ένωση απαιτεί βιώσιμη μακροοικονομική σύγκλιση μεταξύ των συμμετεχουσών οικονομιών. Με την είσοδό της σε μία τέτοια ένωση, η εκάστοτε χώρα χάνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί την ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία ως εργαλείο απέναντι στην απώλεια ανταγωνιστικότητας. Και καθώς οι αποφάσεις νομισματικής πολιτικής στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης λαμβάνονται υπό το πρίσμα των συνθηκών που επικρατούν στο σύνολο της επικράτειας της ένωσης, η σύγκλιση ουσιαστικά απαιτείται για να διασφαλίσει ότι η οικονομία μίας χώρας είναι επαρκώς προετοιμασμένη για την είσοδό της στη νομισματική ένωση.
Με άλλα λόγια, η εκπλήρωση των κριτηρίων σύγκλισης με βιώσιμο τρόπο διασφαλίζει ότι η χώρα θα μπορέσει να ενσωματωθεί ομαλά στη νομισματική ένωση, χωρίς κίνδυνο διατάραξης τόσο για το ίδιο το μέλος όσο και για την ένωση στο σύνολό της.
Η διαδικασία της σύγκλισης και η εκπλήρωση των σχετικών κριτηρίων δεν χρησιμοποιούνται για να αποκλείσουν κάποιες χώρες, θέτοντας επιπλέον επιβαρύνσεις. Χρησιμοποιούνται για να διασφαλίσουν ότι η συμμετοχή στη νομισματική ένωση θα επέλθει ομαλά και προς το αμοιβαίο όφελος τόσο της χώρας-μέλους, όσο και της ένωσης συνολικά».
Εκ των υστέρων, δύσκολα μπορεί κανείς να δηλώσει έκπληκτος για όσα ακούγονται αυτή την περίοδο με αφορμή την Ελλάδα. Με βάση τις συγκεκριμένες μόνο δηλώσεις του Jurgen Stark και τις βασικές αρχές της οικονομικής θεωρίας, μάλλον δεν αποτελεί υπερβολή ο ισχυρισμός ότι όσα συμβαίνουν σήμερα είχαν προδιαγραφεί με σχεδόν μαθηματική ακρίβεια. Και οι εξελίξεις αποδεικνύουν ότι η μη βιώσιμη «σύγκλιση» κόστισε και κοστίζει πολύ τόσο στην Ελλάδα όσο και -λιγότερο ή περισσότερο- στην ευρωζώνη ως σύνολο.
Σε έκδοση του eurointelligence τον Απρίλιο του 2009, περιγράφονταν 8 σενάρια που θα μπορούσαν να οδηγήσουν την Ευρωζώνη σε κατάρρευση. Η «παραβατική» λοιπόν συμπεριφορά της Ελλάδας ως μέλος της νομισματικής ένωσης, αν και θα μπορούσε να αντιστοιχεί σε ένα από τα σενάρια που περιγράφονταν, δεν είναι η μοναδική περίπτωση που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο το οικοδόμημα της Ευρωζώνης.
1. Χρεοκοπία μίας μικρής χώρας-μέλους
Το σενάριο χαρακτηρίζεται ως «καθόλου απίθανο», ενώ γίνεται αναφορά στα ελληνικά και ιρλανδικά CDS που ήδη από το Σεπτέμβριο του 2008 είχαν αρχίσει να κινούνται ανοδικά.
Το σενάριο που περιγράφεται αφορά μία χώρα που δεν καταφέρνει να αντλήσει κεφάλαια από την κύρια αγορά ομολόγων ή που επενδυτές ζητούν τόσο υψηλά επιτόκια, ώστε η χώρα είναι αδύνατο να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της.
Στο υποθετικό σενάριο διάσωσης μιας χώρας όπως η Ελλάδα ή η Ιρλανδία, το κόστος χαρακτηρίζεται αμελητέο. Τα πράγματα είναι διαφορετικά, αν χρειαστεί να διασωθούν περισσότερες της μίας μικρές χώρες.
2. Κατάρρευση μίας μεγάλης χώρας-μέλους
Το σενάριο χαρακτηρίζεται ως « οριακά πιθανό» και ως παράδειγμα χρησιμοποιείται η υποθετική περίπτωση κατάρρευσης ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος της Ισπανίας.
Το κόστος διάσωσης σε μία τέτοια περίπτωση είναι υψηλότερο και μία αποτυχημένη απόπειρα διάσωσης θα μπορούσε να προκαλέσει χάος, οδηγώντας τη νομισματική ένωση στο τέλος της.
Το σενάριο προσωρινής εξόδου από την νομισματική ένωση, υποτίμησης και επανεισόδου απορρίπτεται ως επιλογή, κυρίως διότι θα κατέρριπτε κάθε ηθική νομιμοποίηση της ένωσης.
3. Μαζική κατάρρευση εντός της Ευρωζώνης
Το σενάριο χαρακτηρίζεται ως «απίθανο». Μία χώρα-μέλος ανακοινώνει την πιθανότητα χρεοκοπίας και δεν επιτυγχάνεται συμφωνία για τη διάσωσή της. Η αντίδραση στις αγορές ομολόγων και CDS θα είναι τόσο «άγρια» και θα επηρεάσει και άλλες χώρες που αντιμετώπιζαν έως τότε αυξημένους κινδύνους. Αυτή η ομάδα χωρών θα μπορούσε να αποτελείται από τις Ιρλανδία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία. Αν οι αγορές ήθελαν πράγματι να πανικοβληθούν, θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν σε αυτό το σενάριο και οι Γαλλία και Γερμανία.
Του Δημήτρη Ζάντζα .http://www.capital.gr
